Terug naar de vorige index
Mutatis mutandis, een synthetisch organisme?

door Perrus Dif


Synthetisch organisme? Wie kent ze niet: bakkersgist (Saccharomyces cerevisiae), fruitvlieg (Drosophila melanogaster), zandraket (Arabidopsis thaliana) en de darmbacterie (Escherigia coli)?
Het zijn de werkpaarden van de moleculair-genetische onderzoekers.
Vier organismen uit vier rijken: schimmel-, dieren-, planten- en bacteriënrijk.
Het volledige genoom is van alle vier de organismen bekend. Een genoom is het volledige "DNA'-plaatje van een organisme.

Verrassend is dat alhoewel deze vier organismen evolutionair gezien mijlenver uit elkaar staan (het evolutionaire vertrekpunt vanuit de gemeenschappelijke voorouder ligt ongeveer 2.5 miljard jaar in de historie) er toch zeer veel gemeenschappelijke genen in de vier genomen voorkomen. Veel van deze genen komen ook in ons eigen genoom voor!

Celkweek van Mutatis mutandis Krits Salane, senior inductive van de faculteit biologie van de universiteit van Cork (Ierland) zette een promovendus op het spoor van de synthese van een nieuw organisme. Dit nieuwe organisme zou moeten bestaan uit de genen van de vier bovengenoemde organismen.
Salane: Het kennen van de DNA-basenvolgorde is slechts de eerste stap. Vergelijk het met een jouw onbekende taal: de letters van de woorden in een bestseller zie je wel maar je weet niet wat de woorden betekenen, laat staan dat je de strekking van het boek begrijpt.

De voornaamste taak was het herkennen van de woorden. In biologische zin betekende dit dat we er achter moesten komen voor welke eiwitten alle genen (de woorden) codeerden.
Toen we dat wisten konden we met behulp van een Cray 3 computer berekenen wat het minimale aantal genen was waaruit een primitief organisme moest bestaan.
In dit stadium, aldus Salane, kregen we wat begrip voor de computervirus-knutselaars. Die zoeken immers naar het kleinste programma dat nog als een pc virus kan bestaan.
Wij deden hetzelfde maar dan voor het chemische analogon van die pc virussen namelijk een zelfstandig levend organisme.

Al vroeg in het onderzoek besloten we het synthetische virus de naam Mutatis mutandis mee te geven. Immers alle organismen die wij nu kennen zijn het resultaat van mutaties van het oergenoom. Ons synthetische organisme is een mutatie die weliswaar niet in de natuur voorkomt omdat het op grove wijze alle soortsgrenzen doorbreekt, maar het is desondanks een combinatie van genen die zich zelfstandig kan voortplanten, die kan reageren op veranderingen in de parameters van het natuurlijke milieu, die een zekere mate van stofwisseling kent, die zichzelf voortplant, die groei veroorzaakt en die gebaseerd is op DNA en een cellulair karakter heeft.

In feite hebben wij een vijfde rijk gecreëerd. Dit rijk bevat slechts één organisme: Mutatis mutandis, het is een uniek, door de mensheid gecreeerd organisme. Het bevat alle noodzakelijke genen van de plantaardige, de dierlijke , de bacteriële en de op schimmels gelijkende organismen.
Op de vraag of Mutatis mutandis een veel- of ééncellige levensvorm is antwoordde Salane dat het hier om een ééncellig organisme gaat dat bovendien door enkele genen uit de oostaziatische struik Plurkee tuhu. zodanig kreupel is gemaakt dat het geen enkele levenskans heeft buiten de reageerbuis, laat staan buiten het laboratorium.
Hoe uniek is dit organisme nu, vroeg ik. Het antwoord getuigde van eerlijkheid: elk lab wat goed is toegerust kan dit doen. Het vergt wat geld, slimme medewerkers en veel zweetdruppels. Salane voegde er aan toe dat het pas voor een Nobelprijs in aanmerking zou komen als men een meercellig organisme zou kunnen ontwerpen. Op mijn vraag of Salane een suggestie had voor de wetenschappelijke naam van zo'n organisme antwoordde hij: Mutatis polymutandis.

Perrus Dif, onafhankelijk wetenschapsjournalist
(vertaald in het Nederlands door Z. Nino)


---einde(12-05-2011)---

Terug naar de vorige index